Woorden uit het hoofd

Er gaat met Hit N Run een nieuw stokje rond in blogland (geïntroduceerd door Kleine Atlas denk ik), voorlopig ben ik nog niet van plan de hele tag in te vullen, maar er was één vraag bij Kathleen die wel iets triggerde in mij.

Kent u een gedicht of een passage uit een boek uit het hoofd?

Mijn antwoord daarop zou zijn ‘ja’, ik ken er zelfs meerdere uit het hoofd. Et voila, bij deze was dat voldoende inspiratie voor een blogpost. De volgende drie passages ken ik namelijk uit het hoofd.

Iets met Latijn

Als Latinist in hart en nieren besef ik ook wel dat het een dode taal is. De lessen Latijn focusten op vertalen van teksten eerder dan echt een taal te leren. Heel af en toe waren deze kort en memorabel genoeg om te onthouden. In andere gevallen moesten we ze uit het hoofd leren om punten te scoren. Zo leerden we ooit verzen van Ovidius voordragen die ik al lang weer vergeten ben. Al ken ik nog wel een vriendin die het van voor naar achteren kan opzeggen.

Ik ken wel nog de beginregel van de allereerste tekst Latijn ooit -uit het eerste middelbaar dus.

Flet lepus parvulus

Een Latijnse versie van een kinderliedje. Dit zinnetje kan je vertalen als ‘het kleine konijntje weent’. Jep, dit waren mijn eerste woorden Latijn ooit. Het is eens iets anders dan ‘hallo’ of ‘mama’. Meer herinner ik er me trouwens niet van. De volledige tekst met vertaling vind je op deze website.

Toch ken ik met gemak een ander Latijns gedicht uit mijn hoofd. Het is mijn lievelingsgedicht. Eentje die ook in het Engels goed klinkt, maar nooit zo hartverscheurend als in het Latijn. Alleen al het woord ‘excrucior’ maakt de boodschap duidelijk vind ik. Ongetwijfeld kennen jullie allemaal de eerste drie woorden:

Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris.
Nescio, sed fieri sentio et excrucior.

Oftewel: “Ik haat en ik bemin. Waarom ik dat doe, vraag je je misschien af?
Ik weet het niet, maar ik voel het en ik word erdoor verscheurd.”

Gedicht 85 van Catullus, in een vrije vertaling van mezelf. Hij schreef deze gedichtenbundel voor zijn liefje Lesbia, niemand weet wie ze was. Er zijn heel wat hypothesen. Eentje is zelfs dat het om een man zou gaan.

Maar die Odi et amo. Ik voel hem nog steeds. Catullus is sowieso mijn favoriete Romeinse auteur. Vergilius en Ovidius allemaal goed en wel. Ik kies Catullus. Het gedicht werd ook ooit meesterlijk gebruikt in een aflevering van de serie The Borgias. Die aflevering geeft me nog steeds tranen en chills.

En dan is er nog 1 Latijns zinnetje dat ik wil meegeven:

Morituri te salutant

“Zij die gaan sterven groeten u”. Een zinnetje waarvoor we op elke toets een extra punt kregen als we het op het blad schreven bij Latijn. Ha, het tweede middelbaar, dat waren tijden.

Iets met een executie

Er is eigenlijk maar één tekst die ik zelf ooit bewust uit het hoofd heb geleerd. En het is een beter luguber eigenlijk. Het is de doodspeech van Anne Boleyn vlak voor haar onthoofding. Ik ben niet het type dat Anne Boleyn verheerlijkt. Ik ben ontzettend hard geïnteresseerd in haar levensverhaal en in de periode waarin ze dat verhaal heeft neergezet. Niet meer. Niet minder. Zij was een gewone vrouw van haar tijd die een hoge prijs heeft betaald.

Ze was de allereerste Britse koningin die onthoofd zou worden. Zij heeft tot haar laatste moment gehoopt op een omzetting van haar straf. Gratie. Ze was ook echt onschuldig aan de aanklacht. Ze moet ontzettend bang geweest zijn. Ze werd intens gehaat. En toch, toch is haar afscheidsspeech wijs en sterk. Een vrouw die zelfs nog in haar laatste moment elk woord wikt en weegt. Er zijn verschillende versies van haar speech, maar ik ken deze uit hoofd:

Good Christian people, I am come hither to die, for according to the law, and by the law I am judged to die, and therefore I will speak nothing against it. I am come hither to accuse no man, nor to speak anything of that, whereof I am accused and condemned to die, but I pray God save the king and send him long to reign over you, for a gentler nor a more merciful prince was there never: and to me he was ever a good, a gentle and sovereign lord. And if any person will meddle of my cause, I require them to judge the best. And thus I take my leave of the world and of you all, and I heartily desire you all to pray for me. O Lord have mercy on me, to God I commend my soul.

Zeg het maar, voor een vol plein van ramptoeristen en een beul die dadelijk je hoofd er gaat afhakken. ‘Ik ben hier om te sterven’. Jep, dat soort teksten ken ik dan uit mijn hoofd. Ik zorg nogal voor sfeer hé, ik weet het.

Iets in het Middelnederlands

Dan nog eentje die we in het vierde middelbaar verplicht uit ons hoofd moesten opzeggen voor de hele klas (allemaal dezelfde tekst ook, dat waren saaie uren ;)). Enkele van de inleidende verzen van het werk ‘Van den vos Reynaerde’ in het Middelnederlands. Ik heb nog heel lang de hele tekst kunnen aframmelen (ik heb zoals je wel al doorhad best een goed geheugen). Ondertussen, meer dan 10 jaar na de feiten, blijf ik ergens halverwege steken.

Het was in eenen tsinxen daghe,
Dat beede bosch ende haghe
Met groenen loveren waren bevaen.
Nobel, die coninc hadde ghedaen
Sijn hof crayeren over al,

Ik heb heel lang moeten zoeken naar de juiste tekst in het Middelnederlands, maar dit zijn de woorden die ik me herinner, ook al moesten we toen zeker nog twee keer zoveel regels kennen. Van den vos Reynaerde vind ik verder wel echt een prachtig stukje Nederlandstalige geschiedenis en het verhaal is nog steeds actueel (geschreven in de 13de eeuw hé mannekes).

Jullie verklaren me naderhand allemaal zot waarschijnlijk. Maar ik had jullie al eens gewaarschuwd dat ik nogal nerdie ben. En bij deze hebben jullie weer iets nutteloos bijgeleerd over mij :D.

Welke tekst ken jij uit het hoofd?