History nerd #6: het mysterie van the princes in the Tower

In deze geschiedenisrubriek beschrijf ik de levens van sterke historische personen of bepaalde gebeurtenissen, geef ik er mijn visie op en vertel ik waarom ik dit zo interessant vind. Nerd modus on dus.

Tot nu toe besprak ik meestal sterke vrouwen die me op een of andere manier inspireerden en een opvallend parcours hebben afgelegd. Daarvoor is er nog inspiratie genoeg, maar vandaag wou ik het eens over iets anders hebben. Over misschien wel het grootste mysterie uit de (Britse) geschiedenis. Wat is er gebeurd met Edward en Richard Of York die werden opgesloten in The Tower of London en nadien van de aardbol verdwenen?

Een tijdschets

In de 15de eeuw zijn de Rozenoorlogen in volle gang. Het huis van Lancaster (de regerende koningslijn) en het huis van York (die beweren een sterkere claim te hebben) winnen en verliezen om de beurt de meest bloederige veldslagen. Omstreeks 1472 zit Edward IV Of York veilig op de troon. Het huis van Lancaster is verslagen en zijn grootste bedreiging Henry Tudor heeft zich teruggetrokken in Frankrijk.

Edward is getrouwd met Elizabeth Woodville, een huwelijk gecontesteerd door velen omdat zij niet van hoge komaf was en ze meteen haar hele familie uithuwelijkte aan hoge nobelen om zo het hof te domineren. Samen krijgen ze tien kinderen, van wie er zeven hun vader overleven. Twee jongens: Edward en Richard, de rest zijn meisjes.

De dood van een koning

In 1483 sterft Edward IV een natuurlijke dood (al kan vergif niet uitgesloten worden). Zijn oudste zoon, Edward, is op dat moment slechts 13 jaar oud. Tegen de verwachtingen in duidt de koning niet zijn vrouw, maar zijn jongere broer Richard aan als voogd van de nieuwe koning. Er begint een bittere strijd om de macht waarin de Woodvilles lijnrecht tegenover Richard komen te staan.

Het begint met Elizabeth Woodville die zich samen met al haar dochters en de tweede zoon Richard terugtrekt in Westminster Abbey. Ondertussen heeft Richard de oudste zoon Edward onderschept en zijn nonkel Anthony Woodville en halfbroer Richard Grey (die beiden hadden ingestaan voor de opvoeding van de jongen) worden daarop zonder proces geexecuteerd.

Richard zet Edward in The Tower in afwachting van zijn kroning (wat de gewoonte was), maar de kroning wordt steeds uitgesteld. Uiteindelijk stemt Elizabeth Woodville toe dat ook haar jongste zoon zijn broer gezelschap houdt in The Tower. Maar een tijdje later grijpt Richard zelf de troon als Richard III.

De verdwijning

Vlak na de kroning worden de prinsen nog gezien wanneer ze aan het spelen zijn op het binnenplein van The Tower. Tijdens de zomer doen de Woodvilles een finale poging om hen te bevrijden, maar deze mislukt. De prinsen zijn ondertussen overgeplaatst naar het hart van The Tower. Ze worden nooit meer terug gezien. Wie vandaag The Tower Of London bezoekt kan hun verhaal terugvinden in The Bloody Tower, de naam van het gedeelte waar de prinsen hebben vastgezeten.

Algemeen wordt aangenomen dat de prinsen ergens aan het eind van de zomer van 1483 zijn vermoord/gestorven. In de 17de eeuw worden in The Tower twee kinderlijkjes gevonden onder een trap, niet zo heel ver van The Bloody Tower. Ook in het graf van Edward IV en Elizabeth Woodville worden 4 kisten gevonden van overleden kinderen. Mary en George stierven tijdens hun kinderjaren, maar wie zijn de andere twee? Tot op de dag van vandaag kan er geen DNA-test worden uitgevoerd zonder toestemming van koningin Elizabeth II.

Maar er is ook de piste dat de jongens zijn kunnen ontsnappen. Henry Tudor zal uiteindelijk Richard III verslaan en door te trouwen met Elizabeth of York (Edward IV’s oudste dochter) maakt hij een eind aan de Rozenoorlogen. Tijdens zijn regering zal er twee keer een man opstaan die beweert Richard Of York, de jongste van de twee kinderen te zijn.

Lambert Simnel en Perkin Warbeck nemen allebei de identiteit van Richard aan, maar worden beiden verslagen door Henry VII. De kans is mijns inzien klein dat een van hen beiden effectief Richard was. De reden dat ze kozen voor de identiteit van Richard en niet van de oudere Edward is dat er van Edward als toekomstige koning al veel meer portretten bestonden waardoor mensen wisten hoe hij er min of meer uitzag, terwijl Richard niet vaak een publiek optreden had gemaakt.

Margaret Of york, een zus van Edward herkent wel effectief Warbeck als Richard. Maar Margaret was uiteraard sterk gekant tegen de Tudors en eigenlijk kende zij de kinderen helemaal niet (want ze zat heel de tijd in Burgundy), tenzij we ervan uit gaan dat Richard naar haar is gestuurd na een ontsnapping uit The Tower.

De verdachten

Algemeen wordt aangenomen dat Richard III verantwoordelijk is voor de dood van de jongens. Al kan hij het zelf niet hebben gedaan aangezien hij toen in het noorden van Engeland zat. Maar de jongens waren in de handen van zijn handlangers en hij had absoluut het makkelijkste toegang tot hen. Zijn regering was nog steeds onstabiel, ook al had hij de jongens en alle andere kinderen van Edward IV officieel als bastaarden laten verklaren zodat ze eigenlijk geen claim meer hadden.

Dat laatste is het grootste tegenargument waarom Richard niet de dader zou zijn. Waarom de jongens vermoorden als hij ze al buitenspel had gezet? Maar de geschiedenis leerde toen al dat er gemakkelijk een opstand kon uitbreken in naam van een troonpretendent. Zo was het huis van York tenslotte zelf op de troon gekomen.

Een andere kandidaat moordenaar die vaak wordt genoemd is the duke of Buckingham, die zelf een claim op de troon had en een handlanger was van Richard III. Maar Buckingham zou later in opstand komen tegen Richard en gaan samenwerken met The Tudors. Die rebellie mislukt en Buckingham wordt onthoofd. Het zou kunnen dat Buckingham uit eigen beweging de prinsen heeft vermoord om dan bewust in opstand te komen tegen Richard om zo zelf een gooi te doen naar de troon. Maar dan zou hij wel voorbij Richard’s mannen gemoeten hebben om toegang te krijgen tot de prinsen.

Een andere piste is dat hij ten voordele van Richard III beslist om de prinsen te doden, al dan niet met diens medeweten. Wat we zeker weten is dat hij deels verantwoordelijk was voor het verspreiden van het gerucht dat de prinsjes dood/verdwenen waren. En we weten ook dat Richard nooit Buckingham als moordenaar heeft aangeduid, ook niet op het moment dat Buckingham al veroordeeld was. Dat was de kans voor Richard om zijn naam te zuiveren en die heeft hij niet genomen. Omdat hij wist dat alle sporen naar hem leidden i.p.v. naar Buckingham?

Een laatste mogelijke uitleg is dat Henry Tudor verantwoordelijk zou zijn voor hun dood. Henry was niet in het land in 1883, in deze piste zou hij dus pas bij het bestijgen van de troon in 1486 de prinsen vermoord hebben. Hij moest op dat moment de kinderen van Edward IV immers opnieuw legitiem maken omdat hij wilde trouwen met Elizabeth of York. Dat zou betekenen dat de prinsen pas gestorven zijn drie jaar nadat ze voor het laatst gezien waren, wat mij heel straf lijkt. Kinderen blijven geen drie jaar onopgemerkt. 1486 is ook het moment dat er geruchten beginnen rondgaan dat Richard zijn neefjes vermoord zou hebben. Natuurlijk is dit Tudorpropaganda aangezien zij net Richard verslagen hebben op het slagveld. En het is op zich logisch dat die geruchten niet eerder zijn ontstaan tijdens de regering van Richard zelf, want dat zou hoogverraad geweest zijn.

De schuld van The Tudors lijkt dus wat bij de haren getrokken, maar deze piste kent de laatste jaren een heropleving dankzij de populaire auteur Philippa Gregory die in haar boeken en via de gelijknamige tv-serie The White Queen met de vinger wijst naar Margaret Beaufort, de moeder van Henry Tudor. Er is echter geen enkel historisch bewijs voor de schuld van Beaufort. Zij was een ontzettend gelovige dame en het is amper in te beelden dat zij de dood van twee jongetjes op haar geweten wilde, zeker aangezien in ’83 er nog minstens twee personen een sterkere claim hadden op de troon dan haar zoon Henry.

En wat denk ik?

De laatste jaren lijkt het wel of heel veel historische experts er alles aan willen doen om de schuld vooral niet bij Richard te leggen. Want Shakespeare zou in zijn ‘a kingdom for my horse’ versie van de gebochelde en door en door slechte Richard III overdrijven. Niet abnormaal, Shakespeare schreef met zijn koningstukken pure Tudorpropaganda.

Maar als we naar de pure feiten kijken dan geloof ik wel dat de prinsen The Tower niet levend hebben verlaten. Het lijkt me sterk dat één van de prinsen Perkin Warbeck was. Misschien zijn ze ontsnapt, maar dan denk ik dat ze de rest van hun leven in anonimiteit hebben doorgebracht;

Als we er dan vanuit gaan dat ze vermoord zijn, kom je al snel bij een van de handlangers van Richard, of heel misschien in opdracht van Buckingham. Een piste die ik een tijdje heb gevolgd. Maar we weten dat Richard heel wat mannen zomaar heeft laten executeren: William Hastings, Anthony Woodville, Richard Grey werden al gedood enkele dagen na de dood van Edward IV. Hij hield van zijn broer, maar hij haatte de Woodvilles en die jongens waren niet enkel opgevoed door de Woodvilles. Het waren Woodvilles.

Ik denk dat Richard verantwoordelijk is voor hun dood. Er is ook nog de piste dat een handlanger van Richard hen (al dan niet per ongeluk) gedood heeft zonder expliciet bevel van Richard. Maar het feit blijft dat Richard nooit gecommuniceerd heeft over de verdwijning. Als hij echt onschuldig was zou hij dat kunnen bewijzen hebben en zou hij zijn onschuld van de daken geroepen hebben, want de jongens waren populair. En het was de ideale manier om zijn eigen troonsbestijging te legitimeren.

Ik denk niet dat er ooit toestemming gaat komen van de koninklijke familie om de gevonden lijken te onderzoeken. The princes in the tower zal een middeleeuws mysterie blijven. Geen enkele tijdgenoot schreef ooit de waarheid neer. En hoewel er af en toe nog nieuwe aanwijzigingen opduiken, denk ik dat we moeten accepteren dat we het nooit gaan weten. Maar speculeren is zo leuk, toch? 🙂

Meer lezen? Sorry 🙂

Geen speciale leestips deze keer want er zijn weinig fictieboeken waarin er op een degelijke manier over the princes in the tower geschreven wordt. Gregory kan ik echt niet aanraden. Zij vertrekt vanuit een gevoel dat gebaseerd is op één feit, namelijk dat Elizabeth Woodville haar steun op een gegeven moment intrekt voor The Tudors. Volgens Gregory is dat het bewijs dat ze The Tudors niet vertrouwde.

Klopt, maar Elizabeth is wel verschillende keren van kamp verandert en heeft altijd voor haar eigen bestwil gekozen. Ze kiest op een gegeven voor Richard zodat haar dochters naar het hof mogen gaan en haar oudste dochter misschien koningin kon worden. The Tudors waren niet te vertrouwen, maar de Woodvilles evenmin. Historisch gezien kunnen we zoiets niet als bewijs beschouwen.

Heb jij ook zo’n stukje uit de geschiedenis dat jou niet meer los laat?

Meer van dit soort verhalen? Schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief waarbij ik je meeneem naar lang en minder lang geleden. Je kan alvast mijn gepubliceerde nieuwsbrief lezen in het archief. En na inschrijving ontvang je één à twee keer per maand mijn verhalen in je mailbox.